نسبت‌های آماری نشان می‌دهد این دو کلانشهر به نسبت جمعیتی که دارند، بیشترین درصد حاشیه‌نشین را دارند و پس از آنها مشهد، کرمانشاه، اهواز و همدان قرار گرفته‌اند. این در حالی است که نباید از تعداد نفرات حاشیه‌نشین پایتخت کشور با یک‌میلیون و 700هزار نفر و دیگر شهرهای بزرگ مثل تبریز و اصفهان هم غافل شد. در این بین، رشت کلانشهری است که با 9درصد جمعیت حاشیه‌نشین از کل جمعیتش، در رده آخر کلانشهرها از این نظر قرار دارد.
مبنای بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها، آمار است. آمار دقیق می‌تواند در برنامه‌ریزی مناسب برای جامعه نقش آفرینی کند. اما تا به امروز دست‌کم برای حاشیه نشینانی که پیرامون شهرهای بزرگ و کوچک زندگی می‌کنند، آماری دقیق وجود ندارد یا دست‌کم منتشر نشده‌است. معلوم نیست که شهرهای بزرگ چه میزان خدمات و امکانات باید برای حاشیه‌نشینان فراهم کنند، چون هنوز اطلاعی از تعداد جمعیت ساکنان در مناطق حاشیه‌ای شهرها در دست نیست.
آمار مختلف است. یک‌بار رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی می‌گوید که در کشور 20میلیون حاشیه نشین وجود دارد که 8میلیون نفر از آنها بد مسکن هستند، یک‌بار دیگر هم همین دیروز معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیار سازمان بهزیستی خبر از جمعیت 11 تا 19میلیون حاشیه‌نشین در کشور می‌دهد.
هیچ نهاد و مرکزی هم آماری رسمی و دقیق از جمعیت حاشیه نشین کشور ندارد تا برای آن برنامه‌ای منسجم طراحی کند. نگاه به پدیده حاشیه‌نشینی متفاوت است. گاهی از منظر اقتصادی و شهری مورد توجه قرار می‌گیرد، گاهی به لحاظ اقتصادی و زمانی هم از منظر اجتماعی. هر چه هست نه تعریفی درست و دقیق وجود دارد و نه آماری منسجم.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، در مرداد ۱۳۹۴ اعلام کرد: «حدود ۱۸ میلیون نفر از ۵۵ میلیون نفر جمعیت شهری معادل یک سوم شهروندان ایران حاشیه‌نشین هستند.» یک سال بعد هم عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، در مهر ۱۳۹۵ گفت: «حدود ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین داریم که در حدود ۷۷ هزار هکتار شامل ۲ هزار و ۸۰۰ محله ساکن هستند.» کمی بعدتر دوباره عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی،در آذر۹۵ گفت:
«از ۵۵-۵۶ میلیون نفر جمعیت شهری در ایران ۱۹میلیون نفر در وضعیت بدمسکنی زندگی می‌کنند و خانه‌ها دچار فرسودگی و نابسامانی است». روز گذشته دوباره همان آمار نه چندان دقیق منتشر شد. معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: در حال حاضر 11 تا 19 میلیون نفر از جمعیت کشور در مناطق حاشیه‌نشین زندگی می‌کنند.
یافته‌های همشهری، از ستاد ملی بازآفرینی و مرکز ملی آمار ایران نشان می‌دهد که تنها در شهرهای بزرگ 6 میلیون و 700 هزار نفر در حاشیه کلانشهرهای کشور زندگی می‌کنند. البته در این میان کرج و زاهدان نخستین شهرهایی هستند که بیشترین جمعیت حاشیه نشین را در خود جای داده و رشت در میان 15 کلانشهر کشور نیز آخرین شهری است که تنها 9 درصد آن را حاشیه‌نشینان تشکیل می‌دهند. پایتخت ایران با داشتن 20 درصد جمعیت حاشیه نشین میزبان بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر است و کرج نیز یکی از شهرهایی است که میزان حاشیه نشینان آن بسیار قابل توجه است.
نظر شما